Άννα Μαρία Τσακάλη: «Η ομορφιά είναι μέρος της ανθρώπινης αξιοπρέπειας»

Επίσκεψη στο εργαστήριο που δημιουργούνται οι θαυμαστοί κα ολάνθιστοι «Μυστικοί κήποι» των «4 Εποχών» της ζωγράφου.

Τι μας έφερε εδώ, στο εργαστήριο δημιουργίας ονείρων της ζωγράφου Άννας Μαρίας Τσακάλη; Γιατί ποθούμε να ζήσουμε το κελάρυσμα της έμπνευσης στην ιδιαίτερη πατρίδα του, στον χώρο που αναβλύζει, αποκαλύπτεται στο φως και γίνεται ρυάκι που τρέχει για να δυναμώσει και να γίνει συναρπαστικό ποτάμι; Γιατί, καθώς έχουμε γευτεί τις χαρές και τις χάρες της ζωγραφικής και έχουμε αισθανθεί ότι με τους ζωγράφους ζούμε καλά και με τη ζωγραφική τους ακόμη καλύτερα, νοιαζόμαστε να μοιραστούμε αυτή την ευτυχία και να διαδώσουμε ότι η Τέχνη είναι καθημερινή απόλαυση για όλους, που όλων κάνει τη ζωή καλύτερη, ανεξαρτήτως αν έχουν την οικονομική δυνατότητα να την αποκτήσουν και υλικά. Μπορούν να κάνουν κτήμα τους, όμως, την αύρα της, ιδιαιτέρως της ζωγραφική της Άννας Μαρίας Τσακάλη, που είναι ένα παράθυρο αισιοδοξίας και ελπίδας σε ολάνθιστους κήπους της φύσης και της ψυχής.

Η ζωγραφική υπάρχει και είναι ζωντανή γι αυτά που σημαίνει και όχι γι αυτά που εικονίζει. Για τα ανείπωτα και ανεικονικά που υπάρχουν στην αντίπερα όχθη της πραγματικότητας, μετά τα φυσικά, για την ηδονή που σου χαρίζουν τα όνειρα. Κι είναι ένα μικρό, ή και μεγάλο, θαύμα της Τέχνης να μας ταξιδεύει στο μεταφυσικό υπερπέραν, μιλώντας μας με παραστατική γλώσσα για γνωστά και καθιερωμένα σύμβολα. Με άλλα λόγια, όσο πιο πολύ δεσμεύει τη δημιουργία η σαφώς αναγνωρίσιμη πραγματικότητα, τόσο μεγαλύτερες είναι οι δημιουργικές απαιτήσεις και η έμπνευση που απαιτεί η πτήση προς τους κόσμους του ονείρου. Πολύ απλά, πρέπει να είσαι σπουδαίος καλλιτέχνης για να μπορέσεις να μπεις στον λαβύρινθο της φύσης και να πείσεις τον θεατή ότι το φυτικό βασίλειο – χλοερό, ολάνθιστο ή σκελετωμένο από την έξαψη του καλοκαιριού – μπορεί να σημαίνει και πολλά άλλα πράγματα, πέρα από την ειδυλλιακή εικόνα του. Η Άννα Μαρία Τσακάλη λέει, και μας πείθει με τη ζωγραφική της:

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Εξερευνώντας τον προσωπικό μου λαβύρινθο, γίνονται λαβυρινθώδη και τα έργα μου. Μιλώ για τη φύση χωρίς νατουραλιστική πρόθεση. Δεν με ενδιαφέρει να την απεικονίσω μόνο. Στην ουσία με ενδιαφέρει να καταγράψω μια κατάσταση, μια διαδρομή με τις αμφιβολίες και τις αβεβαιότητες που συναντώ. Να μιλήσω για έναν ζωντανό οργανισμό και για τη συνεχή μάχη με τον θάνατο. Για την ένταση και την αντίσταση της ομορφιάς. Τα φυτά και τα λουλούδια είναι για μένα μια μεταφορά της ανθρώπινης κατάστασης με όλη την ευθραυστότητα και τη δύναμη που περιέχουν. Όλα βρίσκονται σε εύθραυστη ισορροπία όπου και η μικρότερη, τυχαία, κηλίδα μπορεί να αποκτήσει νόημα. Ένας διάλογος ανάμεσα στην επιθυμία, το ένστικτο και το σώμα της ζωγραφικής».

Τα έργα σχολιάζουν τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, την ίδια την ανθρωπιά, και κορυφώνονται με εξαιρετική δεξιοτεχνία και επίμονη εργασία σε μια έκρηξη χρωμάτων μέσα στα γκρίζα, σε πλούσια μπουκέτα λουλούδια. Λουλούδια στους σκληρούς, μοντέρνους καιρούς;

«Με εντυπωσίασαν τα ανθοπωλεία, γιατί εκεί που περπατάς πέφτεις ξαφνικά επάνω σε μια εικόνα η οποία μπορεί να σε αλλάξει, να σταματήσει το νου σου. Αυτή η ομορφιά που βλέπεις μπροστά σου σε κάνει να συναντήσεις ξανά την ευχαρίστηση, να δεις τον εαυτό σου και να σε δυναμώσει».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Ήταν για μένα ένα στοίχημα να μπορέσω να μιλήσω για την ομορφιά των λουλουδιών προσπερνώντας τα διακοσμητικά κλισέ που τα συνοδεύουν, ξεχνώντας ό,τι ξέρουμε για την ανθογραφία. Για μένα τα λουλούδια μιλούν για τη μάχη με τον θάνατο, κρατώντας την ομορφιά τους. Είναι ο δικός μου αισθησιακός τρόπος να μιλήσω για τη δύναμη της ομορφιάς».

Ένα από τα ανθοπωλεία της Άννας Μαρίας Τσακάλη

«Τα λουλούδια, στα βάζα ή στα ανθοπωλεία, βρίσκονται, για εμένα, σε θέση μάχης. Μάχονται για τη ζωή τους, κι αυτό είναι μια κατάσταση που μας δίνει μεγάλο κουράγιο. Γιατί είναι μάθημα ζωής να μάχεσαι για τη ζωή σου, διατηρώντας την ομορφιά σου, το σχήμα σου, το χρώμα σου, την ευωδιά σου. Αλλά στα λουλούδια υπάρχει και η φθορά. Γι αυτό τα έργα μου είναι μια μεταφορά της ανθρώπινης κατάστασης και ολόκληρου του κύκλου της ζωής».

«Ζούμε με συμβάσεις και η ζωγραφική είναι ένας τρόπος να ζήσεις λίγο πιο ελεύθερα, που σημαίνει να ζήσεις αυτά που φαντάζεσαι. Να υπάρξεις ολάκερος, καθώς η ζωγραφική είναι μια γλώσσα που ευτυχώς σου επιτρέπει να εμφανίσεις όλη την πολυπλοκότητα και τη δυναμική σου. Λέω ότι μπήκα στη ζωγραφική από την έξοδο κινδύνου, γιατί, αν δεν το έκανα, θα αισθανόμουν στερημένη. Να μιλήσω, δηλαδή, όσο πιο πολύπλοκα, πιο ελεύθερα, όσο πιο “εγώ” γίνεται. Για εμένα είναι σημείο ταυτότητας αυτό».

Έργο της ζωγράφου Άννας Μαρίας Τσακάλη με ανθισμένες ξερές αγκινάρες

«Η ομορφιά δεν είναι μόνον αίσθηση. Προσφέροντάς την στον εαυτό σου συνειδητοποιείσαι. Ζούμε σε γρήγορους ρυθμούς και φαινομενικές καταστάσεις, και νομίζω ότι να σταματήσεις για να σκεφτείς κάτι ή να ακούσεις ωραία μουσική, να διαβάσεις ένα καλό βιβλίο ή να δεις δυνατό έργο ζωγραφικής, να πεις “μου αρέσει” είναι επαναφορά στον εαυτό μας. Για εμένα αυτή είναι η δύναμη που έχει η ομορφιά. Μια μορφή αντίστασης στη δυσκολία. Η ομορφιά μας δίνει κουράγιο και δύναμη για να κάνουμε ένα βήμα πέρα από το άγχος. Είναι ένα κομμάτι της ανθρώπινης αξιοπρέπειας».

«Γενικά στη ζωγραφική μου δεν έχω ζωγραφίσει τον ίδιο τον άνθρωπο, αλλά το ανθρώπινο βλέμμα. Ο άνθρωπος με ενδιαφέρει από αυτά που αφήνει πίσω του, από τις κινήσεις που μένουν, ακόμη και από την απουσία και την ερημία».

Το πιο χαρακτηριστικό ίχνος των ανθρώπινων κινήσεων, των περασμάτων, δηλαδή, από το προσκήνιο της ζωής, είναι οι μνήμες που παραμένουν ενσωματωμένες στα πράγματα, τουλάχιστον, όσο αυτοί που τις αναγνωρίζουν και τους συγκινούν, είναι ζωντανοί. Και σε ένα εργαστήριο που δημιουργούνται όνειρα, όπως αυτό της Άννας Μαρίας Τσακάλη στην Αθήνα που μόλις περνάμε το κατώφλι του, τα ειδώλια της μνήμης και της προσωπικής ιστορίας είναι πολλά, ζωντανά και διαφωτιστικά της τέχνης της.

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Το εργαστήριο είναι ο κόσμος μου. Γεμάτος από αντικείμενα αγαπημένα, σημάδια της ζωής μου, το δικό μου κέλυφος με ό,τι μένει όταν αποτραβιέται η παλίρροια του χρόνου, στον βυθό».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Η παλέτα μου, η Γη μου».

«Πάντα αγαπούσα τις κούκλες. Έζησα περιστοιχισμένη από κούκλες. Παίζω με αυτές, τις χτενίζω τους αλλάζω ρούχα, στάσεις, είναι παρουσίες. Έχουν χαρακτήρες, μου αρέσουν οι εκφράσεις που παίρνουν. Τους φτιάχνω οικογένειες, τους δίνω ονόματα. Έχουν κάτι μαγικό και μυστηριώδες που πάντα με γοήτευε. Με τον Εδουάρδο μαζεύαμε για χρόνια από αγορές στην Αθήνα, το Παρίσι αλλά κι από τα ταξίδια μας στο εξωτερικό και έχουμε μια μεγάλη συλλογή. Σε ένα χώρο στο εργαστήριο έχουμε φτιάξει το δικό μας chambre des curiosités με όλα τα παράξενα ευρήματα που διεγείρουν την φαντασία μπερδεμένα με παιδική ηλικία και κόσμους περίεργους».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Στο εργαστήριο αυτή η παλιά βιτρίνα φιλοξενεί ένα μέρος από τις πορσελάνινες. Μερικές είναι του 19ου αιώνα με ρούχα εποχής. Αυτό το έπιπλο είναι ο βωμός της παιδικής ηλικίας. Περιέχει το παιδικό μου σερβίτσιο με τα φλιτζανάκια, τα μικρά μου κατσαρολάκια, κάρτες γενεθλίων όταν ήμουν έξι χρονών, πέτρες και κοχύλια από τα ταξίδια με τον Εδουάρδο και τον Κρεμονίνι. Τα πρώτα έργα μου με λάδι πάνω σε κόντρα πλακέ στα δώδεκα χρόνια μου κι ένα κεφαλάκι από πηλό που έκανα στα δεκατρία μαζί με άλλα μικροαντικείμενα που μου αρέσει να συνθέτω».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Αυτό το έπιπλο μου θυμίζει ένα της γιαγιάς μου που από παιδί μου άρεσε, με τα μυστηριώδη συρτάρια και την ιδιαίτερη μυρωδιά, ένας κόσμος ολόκληρος. Το κρεμασμένο ροζ φουστανάκι είναι παιδικό μου, δώρο από μια θεια μου στην Αμερική και μου άρεσε πολύ. Ροζ από μέσα, με οργάντζα από πάνω, το ζωγράφισα πολλές φόρες.

Μου αρέσει να έχω κοντά μου τα παλιά μου αγγίγματα, είναι ένας τρόπος να συνδέομαι με τον χρόνο. Τα ρούχα κρατούν κάτι από αυτόν που τα φόρεσε, πως έδεσε έναν κόμπο, πως δίπλωσε το μανίκι. Στα δεξιά μικρό μάθημα ακουαρέλας και ορίζοντα από τον Κρεμονίνι».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Ένα πολύ όμορφο κεφάλι από γαλλική κούκλα του 19ου αιώνα πορσελάνινο. Το γαλάζιο βλέμμα του με ταξιδεύει. Έχει μια σπάνια ευγένεια και χάρη. Του φόρεσα ένα μικρό μεταξωτό μαντήλι κι άφησα μια μπούκλα στο πρόσωπο. Επειδή ράγισε, το έβαλα στο γυαλί για προστασία και το κοιτάζω συχνά. Νομίζω πως κάποτε θα μου αποκαλύψει ένα μυστικό».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Ένα κομμάτι του βωμού με το παιδικό μου γλυπτό, πέτρες από τη Νορμανδία, ένα σιδερένιο κηροπήγιο από το πρώτο μου σπίτι στο Παρίσι και το κεφάλι του μωρού μέσα σε σπασμένο κολονάτο ποτήρι να προσέχει τις κοιμισμένες κούκλες στο χρυσό κουτί με την δαντέλα, δώρο από τη συλλογή του Διονύση Φωτόπουλου, όταν άκουσε ότι αγαπώ και συλλέγω κούκλες».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Λεπτομέρεια του έργου “Ο ίλιγγος της συκιάς” με το καρεκλάκι που έφτιαξε ο πατέρας μου για να δουλεύω χαμηλά. Το πανί με τα αποτυπώματα τα δικά μου και του έργου».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Η θέση που δουλεύω με την αγαπημένη καρέκλα του πατέρα μου. Σχεδίαζε και κατασκεύαζε μοναδικά έπιπλα και αργότερα βιολοντσέλα. Αυτή ήταν η καρέκλα του γραφείου του που τώρα έγινε δική μου. Είμαι χαρούμενη γιατί μεγάλωσα περιστοιχισμένη από δικά του έργα που περιέχουν την σκέψη, την αισθητική και το άγγιγμά του. Το μαύρο τραπεζάκι είναι από το σαλόνι των γονιών του Εδουάρδου στην Θεσσαλονίκη. Δίπλα οι ηθοποιοί μου, τα φυτά και τα λουλούδια, περιμένουν το επόμενο έργο».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Ένα αυτοπορτραίτο σε ηλικία έντεκα χρονών, με πολλή ανάλυση και ένταση στα μάτια. Με εντυπωσιάζει πάντα πως έγραψα τόσο δυνατά την λεύκη κορδέλα που φορούσαμε τότε στο δημοτικό σχολείο. Από πάνω ξερός αστερίας και ρόδακες μεταλλικοί. Δεξιά αγκάθια, αγαπημένοι πρωταγωνιστές, και αριστερά πορτραίτο του παππού μου με ξυλομπογιές όταν ήταν στο κρεβάτι και φοβόμουν ότι θα χαθεί».

Η νέα ατομική έκθεση της Άννας Μαρίας Τσακάλη «4 Εποχές» θα διαρκέσει από τις 5 Μαΐου έως τις 4 Ιουνίου στην γκαλερί Καλφαγιάν (Χάρητος 11, Κολωνάκι).