Παύλος Σάμιος, παρουσία και απουσία στο ατελιέ της οδού Ρεμούνδου

Η ξενάγηση στο ατελιέ του, σε πραγματικό χρόνο, είχε γίνει από τον ίδιο, όχι μόνο μια, αλλά δυο, τρεις, ίσως και τέσσερις φορές. Η παρουσία του γέμιζε το νεοκλασικό της οδού Ρεμούνδου – ο δρόμος που καθαγιάζει την «καταραμένη» Αθήνα, μεταξύ Αριστοτέλους και Αχαρνών – και εναπόθετε σε κάθε γωνιά την ατμόσφαιρά του. Τώρα, σε μέλλοντα χρόνο, που βλέπω ξανά αυτές τις φωτογραφίες, αισθάνομαι να με ξεναγεί η απουσία του, συντροφιά με αυτό το αίσθημα της χαρμολύπης, που τις χρωματίζει και τις ζωντανεύει. Η χαρά της παρουσίας και η λύπη της απουσίας. Εν τέλει υπερισχύει η πληρότητα της ύπαρξης και η αθανασία της τέχνης.

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

Κάποιοι γεννημένοι δημιουργοί, όπως ο Παύλος Σάμιος, είναι τόσο ζωντανοί και δραστήριοι, που σε πείθουν ότι δεν θα πεθάνουν ποτέ. Και κλονίζεσαι όταν ακούς ότι, πραγματικά, πέταξαν ολομόναχοι για τους ουρανούς, την πρώτη και τελευταία φορά που δεν σε παίρνουν μαζί τους στις υπερπτήσεις τους πάνω από τα γήινα. Αλλά, για στάσου, μήπως δεν ζυγίζουμε σωστά τα πράγματα; Όντως πεθαίνουν ή ζουν όσο υπάρχουν άνθρωποι που ζωντανεύουν, ξεσηκώνονται και πετούν με την τέχνη τους; Ούτως ή άλλως η ζωγραφική είναι και παρηγορητική γιατί φέρνει στον ύπνο και στον ξύπνιο σου τα πιο καλά όνειρα. Εκείνος μπορεί να έφυγε, αλλά η τέχνη του είναι εδώ, ανάμεσά μας, για να έχουμε να ονειρεύομαστε.

«Όλοι έχουμε γεννηθεί με μια θάλασσα στο νου. Ακόμη και οι βουνίσιοι βλέπουν σε μια άκρη του οπτικού τους πεδίου θάλασσα. Είτε τρικυμισμένη, είτε ήσυχη πάντα παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο, είναι άνοιγμα, είναι ταξίδι, είναι φυγή. Δεν είναι ένας τοίχος. Βλέπεις το δάσος από το παράθυρό σου, είναι ωραίο, αλλά δεν έχει το άνοιγμα της θάλασσας. Σε κλείνει, ενώ η θάλασσα σε πάει μακριά. Και αυτό το φευγιό σε κάνει να ονειρεύεσαι».

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

Μεγάλο έργο τέχνης, χωρίς έρωτα, δεν γίνεται. Χρειάζεται η φόρτιση που θα σε ωθήσει να ξεπεράσεις τον ίδιο σου τον εαυτό για να κάνεις κάτι παραπάνω.

Ο Παύλος Σάμιος δεν κοιτάζει, αλλά βλέπει, πάντα, τα πράγματα από μέσα προς τα έξω. Και τη φορά της ματιάς του, ακολουθεί και η ζωγραφική του. Ο ζωγράφος μοιάζει να μένει στο ημίφως και να βλέπει τη σύνθεσή του λουσμένη στο φως. Μερικές φορές φαίνεται στα έργα του το πλαίσιο του ανοίγματος, παράθυρου ή πόρτας, από το οποίο δραπετεύει η ματιά του για να συναντήσει και να ερωτοτροπήσει με το θέμα του, έξω, υπό τις φωταψίες του ήλιου. Άλλες φορές πάλι δεν φαίνεται στους πίνακες του κανένα πλαίσιο. Όχι πως δεν υπάρχει. Πάλι ο ζωγράφος κοιτάζει από μέσα του προς τα έξω, απλώς το πλαίσιο είναι ο ίδιος και οι ευαισθησίες του, και βγαίνει έξω από τα όρια του τελάρου. Η φορά όλων των έργων του είναι από μέσα προς τα έξω. Η ζωγραφική αυτού του χαρακτήρα γίνεται στον κλειστό, αλλά ανεξέλεγκτο από πλευράς συναισθημάτων, χώρο του εργαστηρίου. Κι αυτό είναι το στυλ της δουλειάς του Παύλου Σάμιου.

«Παίζει ρόλο η ατμόσφαιρα η εσωτερική και το κάδρο του καφενείου για το πώς βλέπεις το έξω. Αλλιώς το αισθάνεσαι σε ένα νεοκλασικό σπίτι που έχει ζήσει διαφορετικές στιγμές και αλλιώς σε ένα καφέ μπαρ σημερινό. Μέσα είναι το μάζεμα, έξω χάνεσαι. Δεν βλέπεις έξω, κοιτάς, αλλά δεν βλέπεις. Όταν κοιτάς μέσα από την πόρτα, βλέπεις. Και τη θυμάμαι την ατμόσφαιρα όταν γυρίζω στο ατελιέ. Κι αυτό προσπαθώ να το κάνω έργο. Δεν είναι ένα στιγμιότυπο με μια θάλασσα, έχει κάτι προσωπικό, βιωματικό».

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

«Το σύμβολο αλλαγής των εποχών ήταν, πάντα, το γυναικείο γυμνό. Από τον καιρό των κυκλαδικών ειδωλίων – τα πιο πολλά είναι γυναίκες – και πιο πριν, με τις Μεγάλες Μητέρες. Και στην αρχαιότητα, γυναίκες πάλι. Βέβαια, στο Βυζάντιο δεν έχουμε γυμνό, μόνο τον Ιησού στον Σταυρό, αλλά, μόλις ξεκινά τον 13ο αιώνα η Αναγέννηση, με την επάνοδο των Αρχαίων και την επιστροφή στον άνθρωπο, ποιο είναι το πρώτο πράγμα που ζωγραφίζει ο Τιτσιάνο; Την Αφροδίτη γυμνή. Μποτιτσέλι, όλοι. Ξαναέρχεται το γυμνό ως μεγάλη επανάσταση στην εποχή μας. Τι έκανε ο Μανέ, ο Πικάσο; Γυμνά. Ο Μαν Ρέι με το «βιολοντσέλο» του, γυμνό. Ο Λούσιαν Φρόιντ σήμερα, πάλι. Είναι ένα σύμβολο το ανθρώπινο γυμνό, ιδιαιτέρως το γυναικείο, το οποίο είναι η ερωμένη, η προσδοκία, είναι η ηδονή, η δημιουργική έκσταση».

© Nikos G. Mastropavlos/eudemonia.gr

«3.500 χρόνια στην ίδια παραλία. Βρισκόμαστε μπροστά στην αντιπαράθεση στιγμής και χρόνου. Ο χρόνος παίζει ρόλο πολύ σημαντικό στην Ελλάδα. Καμιά φορά το ξεχνάμε αυτό και κοιτάμε μόνο το σήμερα, ενώ θα πρέπει να νοιαζόμαστε και για το παρελθόν, για την ιστορία μας ή, αλλιώς, για το μέλλον μας».