Το εργαστήριο ονείρων του Στέφανου Δασκαλάκη

Ο Στέφανος Δασκαλάκης ζωγράφιζε αυτές τις υπέροχες φιγούρες του κάτω από ηλεκτρικούς λαμπτήρες, με κλειστά τα πατζούρια του παλιού νεοκλασικού σπιτιού που στεγάζει το ατελιέ του. Τώρα, άνοιξε τα παράθυρά του στο φυσικό φως της γειτονιάς μεταξύ Μιχαήλ Βόδα και Αχαρνών και ζωγραφίζει τα αντικείμενα του δεύτερου πλάνου των έργων του λουσμένα στο φως της ημέρας. Οι πολυθρόνες, οι καρέκλες, τα τραπεζάκια, τα ίδια τα καβαλέτα του, μεταμορφώνονται από κομπάρσους σε πρωταγωνιστές. Το φυσικό φως ξεδιαλύνει όλα τα αμυδρά φωτισμένα μυστήρια της δημιουργικής ζωής του ζωγράφου και μας δίνει τη δυνατότητα να απολαύσουμε κρυφές πτυχές της και εμείς.

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

«Επειδή είχα ζωγραφίσει πάρα πολλά έργα με μοντέλα, είχα την ανάγκη να βρεθώ και λίγο μόνος μου με τα πράγματα. Ένα μάτι που σε κοιτάζει είναι ένας κόσμος ολόκληρος. Αυτό με πολύ κόπο θα το βρεις σε ένα πράγμα. Το μοντέλο σε ταράζει. Γι αυτό το θέλεις. Αλλά πάντα κάτι χάνεις, κάτι κερδίζεις. Όταν ζωγραφίζεις χωρίς έμψυχο μοντέλο, χάνεις σε μοναξιά αλλά κερδίζεις σε συγκέντρωση, που κατά καιρούς αναζητάς. Έχει μια γαλήνη αυτή η κατάσταση».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

Πάνω στο καβαλέτο ένα έργο βρίσκεται σε εξέλιξη. Ένα πορτραίτο του ίδιου του ατελιέ του ζωγράφου. Οι καρέκλες στη μέση του μεγάλου δωματίου, λουσμένες στο φως που μπαίνει από τα ανοιχτά παράθυρα. Είναι έτσι τοποθετημένες που δεν ξέρεις αν περιμένουν τα πρόσωπα που θα τις μετακινήσουν στη θέση που πρόκειται να καθίσουν, ή ήδη τις έσπρωξαν ελαφρά καθώς σηκώθηκαν για να φύγουν.

«Το φυσικό φως» λέει ο ζωγράφος «είναι πιο απρόβλεπτο, πιο επιβλητικό και αλλάζει τη στάση του ζωγράφου. Το τεχνητό φως δεν αλλάζει και γι αυτό μπορείς να δουλεύεις πολλές ώρες συνεχώς με αυτό. Το φως της ημέρας έχει το κακό ότι αλλάζει συνέχεια. Αλλά αυτό είναι και το καλό του, διότι ακριβώς βρίσκεσαι μπροστά σε κάτι απρόβλεπτο, άπιαστο, που σε κάνει να βρίσκεσαι διαρκώς σε μια κατάσταση επείγουσας ανάγκης. Είσαι συνεχώς σε ένταση».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

Ο Στέφανος Δασκαλάκης ζωγραφίζει πάντα εκ του φυσικού και αυτό παίζει καταλυτικό ρόλο στη ζωγραφική του: «Τα έργα μου έχουν έντονο χαρακτήρα αφής, έχουν μια πραγματικότητα. Είναι σαν να τα αγγίζεις κοιτάζοντάς τα. Η ζωγραφική είναι τέχνη και της αφής. Δεν είναι μόνο του βλέμματος, είναι και του σώματος. Η ζωγραφική που γίνεται εκ του φυσικού διασώζει αυτή τη φυσική σχέση με τα πράγματα. Τη διασώζει και την εμβαθύνει».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

Ο ζωγράφος διατρέχει τον αρχικό οικιστικό ιστό της Αθήνας για να πάει από το σπίτι στο εργαστήριο. Βλέπει συνεχώς πράγματα που θα ήθελε πολύ να ζωγραφίσει. Έτσι σπεύδει στο ατελιέ του γεμάτος ακαθόριστες επιθυμίες για να ζωγραφίσει. Όμως δεν έχει μπροστά στα μάτια του όλα αυτά που είδε και αναγκάζεται να τα κοιτάξει ξανά από απόσταση. Γίνεται κάτι διαφορετικό στο εργαστήριο κι έτσι, όλα, παίρνουν διαφορετική μορφή που βάζει σε λειτουργία τις αλχημικές αντιδράσεις της τέχνης:

«Η τέχνη» λέει ο Στέφανος Δασκαλάκης «προϋποθέτει την απόσταση από τα πράγματα. Δεν είναι απομάκρυνση, αλλά σκέψη και οργάνωση του κόσμου μέσα από τη ζωγραφική. Εκεί πολλά πράγματα χάνονται και άλλα τόσα κερδίζονται. Χωρίς να κερδίσεις την ψύχραιμη απόσταση από τα πράγματα, δεν υπάρχει τέχνη. Το εργαστήριο είναι αυτό ακριβώς, ο χώρος μετασχηματισμού, ανακατασκευής, του κόσμου, των εντυπώσεων και των αισθήσεων, μέσα από ψύχραιμο, όχι ψυχρό, ψύχραιμο, βλέμμα. Η συνθήκη του εργαστηρίου είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για τον μετασχηματισμό του κόσμου σε τέχνη».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

Στέφανος Δασκαλάκης, γωνιά του εργαστηρίου, 2017. Συλλογή Νίκου Γ. Μαστροπαύλου

Συνήθως αναγνωρίζεις από την παλέτα του το ίχνος του ζωγράφου στο χώρο, αλλά σε σένα κυριαρχεί ο χαρακτήρας σου πάνω στο ατελιέ. Και οι τοίχοι, και το πάτωμα, και πως είναι τα έπιπλα, τα σκόρπια πράγματα στο πάτωμα, όλα αφηγούνται τη χειρονομία του: «Ο χώρος τον διαμορφώνεις, αλλά και σε διαμορφώνει. Δεν υπάρχει κάτι εδώ μέσα που να μην το έχω ζωγραφίσει. Αν ήταν αλλιώς το εργαστήριό μου, θα ήταν άλλη η ζωγραφική μου. Δημιουργώντας εκ του φυσικού, ζωγραφίζω τα πράγματα του χώρου που με περιβάλλει. Έχει όμως και αυτό και ένα όριο, έναν περιορισμό που σημαίνει και ελευθερία συγχρόνως. Μετασχηματίζοντας τον κόσμο σε ζωγραφική, κινείσαι συνεχώς στο όριο και αυτό σε κάνει να ζεις σε ένταση. Η απόλυτη ελευθερία δεν σημαίνει τίποτα».

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR

Ο Θουκυδίδης έλεγε ότι οι πολεμικές επιχειρήσεις ξεκινούσαν με την άνοιξη. Το ίδιο και οι ζωγραφικές επιχειρήσεις με φυσικό φως, με ανοιχτά παράθυρα: «Αυτό είναι η ζωγραφική. Μια μάχη με τα όρια του ζωγράφου, ένας πόλεμος με την αντοχή του. Με ρωτάνε πότε τελειώνει το έργο. Όταν εξαντληθεί ο ζωγράφος, απαντώ. Και ο ζωγράφος εξαντλείται κινούμενος συνεχώς στα όριά του, τη δυνατότητά του, δηλαδή, να είσαι εμβριθής, πειστικός και να εμβαθύνεις στα πράγματα». Ο πίνακας του Στέφανου Δασκαλάκη με το πορτραίτο του ατελιέ του, είναι ακόμη στημένος πάνω στο καβαλέτο.

CREDIT: NIKOS G. MASTROPAVLOS / EUDEMONIA.GR