Ο ωραίος κάλλει παρά πάντας βροτούς ως ανείδεος νεκρός

καταφαίνεται, ο την φύσιν ωραΐσας του παντός.

Ζούμε την πλέον αισθαντική συνομωσία της φύσης με τη ψυχή. Τα Εγκώμια της ίδιας της ύπαρξής μας και του τρόπου μας να βλέπουμε τη ζωή. Να ζούμε τον βίο μας. Ένας γοερός Επιτάφιος Θρήνος στην καρδιά του ολάνθιστου οργασμού της φύσης, για τη σωτηρία της ψυχής, για την Ανάσταση της ελπίδας. Μεγάλη Εβδομάδα! «Κύματι θαλάσσης…», «Ήλιε δικαιοσύνης…», «Σε των επί υδάτων…», «Έκστηθι φρίττων ουρανέ…». Η φύση και η άνοιξή της δεν είναι ουδέτερο σκηνικό – ή απλώς εποχή των μυροφόρων – αλλά πλήρης κοσμοθεωρία. Ανθοφορία, ευωδία, κάλος, εξέγερση, πάθος, μαρτύριο, θάνατος, ανάσταση, ποίηση. Εξύψωση με την ώθηση των κύκλων της φύσης μέχρι την υπέρβαση, πέρα από τα θνητά ανθρώπινα· «εις σωτηρίαν υμών των μελωδούντων»… Continue reading…

Ο Στέφανος Δασκαλάκης ζωγράφιζε αυτές τις υπέροχες φιγούρες του κάτω από ηλεκτρικούς λαμπτήρες, με κλειστά τα πατζούρια του παλιού νεοκλασικού σπιτιού που στεγάζει το ατελιέ του. Τώρα, άνοιξε τα παράθυρά του στο φυσικό φως της γειτονιάς μεταξύ Μιχαήλ Βόδα και Αχαρνών και ζωγραφίζει τα αντικείμενα του δεύτερου πλάνου των έργων του λουσμένα στο φως της ημέρας. Οι πολυθρόνες, οι καρέκλες, τα τραπεζάκια, τα ίδια τα καβαλέτα του, μεταμορφώνονται από κομπάρσους σε πρωταγωνιστές. Το φυσικό φως ξεδιαλύνει όλα τα αμυδρά φωτισμένα μυστήρια της δημιουργικής ζωής του ζωγράφου και μας δίνει τη δυνατότητα να απολαύσουμε κρυφές πτυχές της και εμείς. Continue reading…

Είναι σημαδιακό ότι και τα δύο έχουν κοινή αρχή. Όλα αρχίζουν με το ενεργητικό ρήμα «ζω». Ζωή και ζωγραφική. Και το ζωντανός επίσης. Και κάθε συνάντηση με τον Γιώργο Σταθόπουλο, συνήθως γύρω από ένα στρωμένο τραπέζι, κάνουν πανηγύρι όλα αυτά τα ζωντανά και ζωτικά, η καλή ζωή και η ζωγραφική, με όλες τις ηδονές τους, τον έρωτα, την ποίηση, το φαγητό, το κρασί, το χορτασμένο με τέχνη βλέμμα. «Τα ηδονικά», βέβαια, οι ζωγραφιές της νέας έκθεσής του, ακουμπούν σε αρχαία ερωτικά επιγράμματα, αλλά κάθε συζήτηση με τον Γιώργο Σταθόπουλο, δεν περιορίζεται μόνο σε αυτά, αλλά προεκτείνεται και σε όλα τα άλλα, την ποίηση, τη μουσική, τη γαστρονομία, τις μεγάλες αγάπες όπως το κρασί, και στην ίδια τη ζωγραφική. Είναι στη φύση του και στη φύση της: «Η έκφραση ενός ζωγράφου είναι η ζωή του, η φυσιογνωμία του. Είναι αυτό που έχει σπουδάσει ζώντας τη ζωή του. Δεν είναι φτιαχτό, εγκεφαλικό. Είναι βιωμένο». Continue reading…

«Χρωματίζω έντονα την πραγματικότητα για να την κατανοήσω καλύτερα, για να τη ζήσω πιο έντονα, για να την κάνω πιο πραγματική. Δεν θέλω να την τονίσω, αλλά να την κάνω δική μου». Συνομιλούμε με το Γιώργο Χαδούλη στο εργαστήριό του στην Κηφισιά, αυτόν τον απολύτως προσωπικό χώρο από τον οποίο εκπορεύεται κάθε καινούργια ζωγραφική ενότητα, αλλά, ιδιαιτέρως, αυτή, η πιο πρόσφατη με τα κορίτσια και τη νεότητα, η οποία θα εγκαινιαστεί την 9^η  Μαΐου, και θα διαρκέσει έως την 1^η Ιουνίου, στη Γκαλερί Σκουφά (Σκουφά 4, Κολωνάκι), μαζί με τα φαντασμαγορικά, όσο και αρχέγονα, κεραμικά του και τις πολυσήμαντες Ακροπόλεις του.

Continue reading…

Η ξενάγηση στο ατελιέ του, σε πραγματικό χρόνο, είχε γίνει από τον ίδιο, όχι μόνο μια, αλλά δυο, τρεις, ίσως και τέσσερις φορές. Η παρουσία του γέμιζε το νεοκλασικό της οδού Ρεμούνδου – ο δρόμος που καθαγιάζει την «καταραμένη» Αθήνα, μεταξύ Αριστοτέλους και Αχαρνών – και εναπόθετε σε κάθε γωνιά την ατμόσφαιρά του. Τώρα, σε μέλλοντα χρόνο, που βλέπω ξανά αυτές τις φωτογραφίες, αισθάνομαι να με ξεναγεί η απουσία του, συντροφιά με αυτό το αίσθημα της χαρμολύπης, που τις χρωματίζει και τις ζωντανεύει. Η χαρά της παρουσίας και η λύπη της απουσίας. Εν τέλει υπερισχύει η πληρότητα της ύπαρξης και η αθανασία της τέχνης. Continue reading…

Οι ποιητές και οι ζωγράφοι εποίησαν· λέξεις και εικόνες. Αιώνιος έρωτας· αμφίδρομος και αμφιπρόσωπος. Οι ποιητές συναντούν τους ζωγράφους και τα έργα των χειρών, της φαντασίας και του νου τους, εκρήγνυνται στον γαλάζιο αιθέρα για να βάλουν στη ζωή μας το ουράνιο τόξο· γιατί, πάντα, μετά τους θυελλώδεις έρωτες, έρχεται η καλοσύνη της ευτυχίας ή της μελαγχολίας· γιατί έχουμε ανάγκη να ανακαλύπτουμε ξανά και να ανανεώνουμε το νόημα της ζωής.

Continue reading…

Επίσκεψη στο εργαστήριο που δημιουργούνται οι θαυμαστοί κα ολάνθιστοι «Μυστικοί κήποι» των «4 Εποχών» της ζωγράφου.

Τι μας έφερε εδώ, στο εργαστήριο δημιουργίας ονείρων της ζωγράφου Άννας Μαρίας Τσακάλη; Γιατί ποθούμε να ζήσουμε το κελάρυσμα της έμπνευσης στην ιδιαίτερη πατρίδα του, στον χώρο που αναβλύζει, αποκαλύπτεται στο φως και γίνεται ρυάκι που τρέχει για να δυναμώσει και να γίνει συναρπαστικό ποτάμι; Γιατί, καθώς έχουμε γευτεί τις χαρές και τις χάρες της ζωγραφικής και έχουμε αισθανθεί ότι με τους ζωγράφους ζούμε καλά και με τη ζωγραφική τους ακόμη καλύτερα, νοιαζόμαστε να μοιραστούμε αυτή την ευτυχία και να διαδώσουμε ότι η Τέχνη είναι καθημερινή απόλαυση για όλους, που όλων κάνει τη ζωή καλύτερη, ανεξαρτήτως αν έχουν την οικονομική δυνατότητα να την αποκτήσουν και υλικά. Μπορούν να κάνουν κτήμα τους, όμως, την αύρα της, ιδιαιτέρως της ζωγραφική της Άννας Μαρίας Τσακάλη, που είναι ένα παράθυρο αισιοδοξίας και ελπίδας σε ολάνθιστους κήπους της φύσης και της ψυχής. Continue reading…

Όταν σκέφτομαι τον Παναγιώτη Τέτση με πλημμυρίζει η ενεργητική γαλανή ματιά του επάνω στα πράγματα γύρω του, η σοφία του, η παρατηρητικότητά του, η αισθητική του, η φιλική αύρα που άπλωνε καθώς μιλούσε με «χρωματιστές» λέξεις, όπως και οι συναρπαστικές ζωγραφιές του, ακόμα και οι μαύρες, οι κατάμαυρες, σαν το ειδικό πήλινο τσουκάλι που στη Σίφνο ψήνουν τα ρεβίθια στο φούρνο και τα χαρακτικά του που αποτυπώνουν τις πιο καλές στιγμές του μαύρου. Continue reading…

Η Ειρήνη γεμίζει τον τόπο και τον χρόνο αναπάντεχα, όσο και εκπληκτικά, όπως αναπάντεχα και εκπληκτικά αναδύονται οι λειμώνες με εύθραυστα κρινάκια της αμμουδιάς, στα πλέον πολυπατημένα από τους επισκέπτες τοπία της Σαντορίνης και της Ρόδου. Δεν μιλάμε για terra incognita, για ανεξερεύνητη χώρα, αντιθέτως· μιλάμε για την άλλη πραγματικότητα που δημιουργεί η νέα ματιά επάνω στα πράγματα, η οποία τα αναδιατάσσει και τα μεταμορφώνει, έτσι ώστε να διηγούνται πολύ περισσότερες ιστορίες από αυτήν που φαίνεται να λένε εκ πρώτης όψεως. Η ματιά των ζωγράφων και των ταξιδευτών είναι ευθέως παράλληλες. Αυτή, εξάλλου, είναι και η ειδοποιός διαφορά τους, από τους απλούς επισκέπτες. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν νέοι τόποι να ανακαλυφθούν, αλλά νέες ματιές, που αγκαλιάζουν στους γνωστούς και τους μετουσιώνουν, στο νου και στο τελάρο, σε  άλλα τοπία. Continue reading…

«Ερωτική πράξη! Μοιάζει άλλωστε η ζωγραφική με την ερωτική πράξη όσον αφορά τη μέγιστη ένταση στην οποία βρίσκεσαι και νιώθεις για τον άλλον ή για το άλλο, δηλαδή το έργο που έχεις απέναντί σου! Η ένταση της επιθυμίας στη ζωγραφική ξεπηδάει απρόσκλητα από τις χαραμάδες των αντιθέσεων, τα σβησίματα, τις ανατροπές, τις διορθώσεις και τις επαναλήψεις». Continue reading…

Η μεγαλοσύνη της τέχνης του Αλέκου Φασιανού είναι η εξύψωση σε κυρίαρχη ιδεολογία των ασήμαντων λεπτομερειών της καθημερινής ζωής. Κανείς άλλος δεν θα είχε τη σχεδόν θαυματουργή δύναμη να αναδείξει τις «αναμονές» των οικοδομών για δεύτερο όροφο, σε κυρίαρχο σύμβολο του πόθου και του πάθους της έφηβης νέας Ελλάδας των δεκαετιών του 1950 και του 1960 για ασφαλέστερη, λιγότερο στερημένη, ευτυχέστερη ζωή. Κανείς άλλος δεν θα μετουσίωνε σε ηθική στάση ζωής τα μαλλιά και τα φουλάρια που ανεμίζουν, τον καπνό του τσιγάρου, τα λουλούδια, τον χαρταετό, το ποδήλατο, τα ψάρια, το κύμα, τα πουλιά.  Κι όλα αυτά να λέγονται με απλά, αθώα, οικεία, λόγια, με στοιχειώδεις ζωγραφικές χειρονομίες, περίτεχνες, εύγλωττες και σκανδαλωδώς κατανοητές. Είναι που στα έργα του εκ πεποιθήσεως ζωγράφου, η ψυχή και το συναίσθημα μορφοποιούνται σε εικόνα και η εικόνα μεταμορφώνεται σε ψυχή και συναίσθημα.

Continue reading…

Το φαγητό είναι γιορτή για όλες τις αισθήσεις, και για τα μάτια. Ιδιαιτέρως όταν η τέχνη το μετουσιώνει σε τροφή για το σώμα και τον νου. Εδώ, ο Επίκουρος μάς ψιθύρισε από τον διαβόητο Κήπο του, ότι δεν έχει βαθύτερο νόημα να κυνηγούμε τις εφήμερες απολαύσεις, αλλά τις διαρκείς, τις αενάως επίκαιρες, τη μακαριότητα όλου του βίου, και όλων των εκφάνσεών του, την ολοκληρωτική ηδονή με φρόνηση. «Ζειν ηδέως» με «συμμέτρησιν». Κι η τέχνη αυτό ακριβώς κάνει. «Συμμετρά» τα πράγματα και παγιώνει την απόλαυσή τους στο διηνεκές. Όπως τον κεντρικό σκελετό ενός νόστιμου ψαριού της Μεσογείου, που ο Πικάσο, λίγο πριν, ξεκοκάλισε με φανερή ηδονή.

Ο Τάσος Μαντζαβίνος είναι σπουδαίος ζωγράφος γιατί έχει κερδίσει τη θεία φώτιση να μιλά με ενστικτώδη γλώσσα για περισπούδαστες ιδέες· όχι μόνο στο κοσμογονικού, δημιουργικού, χάους εργαστήριό του, αλλά και στις καθημερινές μυσταγωγικές συναναστροφές.

Εικονογράφηση Ειρήνη Ηλιοπούλου για την eudemonia.gr

«Παλικάρι, παλικάρι, να ’ρκεται με το καράβι» φώναζε τότε στο νησί η ναννά (νονά) η Φουλιά όταν μας έβλεπε να ερχόμαστε από μακριά και μας καμάρωνε. Είχε γεννηθεί μέσα στην εποχή των καραβιών – τέλη 19^ου , αρχές 20^ου αιώνα – όταν η πιο αξιοζήλευτη θέση στην κοινωνία της Κάσου, ήταν να έχεις δικό σου καράβι και να «οργώνεις» τα πέλαγα. Continue reading…

Τέχνη σημαίνει ζωή· καθώς μέσα στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου απλωνόταν στον ιστορικό χώρο «Η ματιά του συλλέκτη», με έργα σύγχρονης ελληνικής ζωγραφικής και γλυπτικής από τη Συλλογή του Σωτήρη Φέλιου, έξω η πλατεία με την ενετική κρήνη του Φραγκίσκο Μοροζίνη, τα θρυλικά Λιοντάρια, έσφυζε από τις διάφορες εντάσεις της ζωής στο Ηράκλειο. Παλλόταν δυναμικά και ρυθμικά ο χαρακτήρας της πόλης, αυτός που η αντιδήμαρχος πολιτισμού Αριστέα Πλεύρη συνέπτυξε κάτω από τον τίτλο, το Ηράκλειο των πέντε συν ενός πολιτισμών. Των χαρμόσυνων προϊστορικών πολιτισμών, του Αραβικού, του Βυζαντινού, του Ενετικού, του Οθωμανικού και του σύγχρονου Ελληνικού πολιτισμού.

Continue reading…

«Το δυσκολότερο είναι η εξόρυξη των εικόνων από μέσα μας», δήλωνε ο ίδιος ο καθηγητής γλυπτικής στην ΑΣΚΤ Γιώργος Λάππας (1950-2016), ειδικά αν είναι «σιδερένιες εικόνες», όπως αυτές που συνθέτουν την εγκατάσταση «Εγκιβωτισμός – Mappemonde», με τις οποίες εγκαινιάζει τη λειτουργία της στην Αθήνα η Γκαλερί  Citronne, η οποία, όπως την οραματίζεται η δημιουργός της Τατιάνα Σπινάρη – Πολλάλη, προεκτείνεται από τον Τόπο, τον Πόρο, στα Δίκτυα ανά τον κόσμο, από τη μητρόπολη, με κεντρική ιδέα τη συνέχεια των έργων που αναμετρώνται με τον χρόνο και τον νικούν. Continue reading…

Ασημένιο στέφανο γάμου από τη Μικρά Ασία, νυχτικό με λευκοκέντημα από την Κωνσταντινούπολη, πλουμισμένη ρόκα από τη Μακεδονία, σιδεροπρίονο, κουνιστό αλογάκι, χρυσοκέντητο μαξιλάρι από τα Ιωάννινα, θραύσμα από πλακάκι της Κιουτάχειας, «καλτσόξυλο», ξυλόγλυπτος σταυρός ευλογίας. Δεν προσέφεραν απλώς καλό έργο, αλλά διηγούνται και ιστορίες από άλλες εποχές. Κι έτσι κέρδισαν επαξίως περίοπτη θέση στις προθήκες του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, το οποίο εορτάζει έναν αιώνα ζωής. Αλλά δεν εξαντλήθηκαν εκεί. Η εσωτερική ακτινοβολία τους καλά κρατεί και έχει τη δύναμη να εμπνεύσει καινούργιες ιστορίες στους αενάως ευαίσθητους στα μηνύματα των καιρών καλλιτέχνες. Τα τεκμήρια της νέας ζωής των εκθεμάτων του Μουσείου παρουσιάζονται στο Τζαμί Τζισδαράκη, στην πλατεία Μοναστηρακίου, έως τις 28 Φεβρουαρίου. Continue reading…

Από τη μόνη και μοναδική, σύντομη, συνομιλία μου με τον Κώστα Πανιάρα μου έμεινε η ευτυχισμένη ενέργεια που σκορπούσε με έντονες χειρονομίες γύρω του. Αυτήν ακριβώς που εκτοξεύουν στο αγέρα τα έργα του, πίνακες και γλυπτά, που εκτίθενται στην αυλή των θαυμάτων και στους πάλλευκους τοίχους της γκαλερί Citronne, και ανάμεσα στα αρχαία γλυπτά του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πόρου. Πλατιές, μονοχρωματικές συνήθως, χειρονομίες δημιουργούν ανήσυχες, ανοιχτές, κόκκινες, πράσινες, μπλε, θάλασσες που κυματίζουν και λαμπερά γλυπτά που κάνουν περίοπτα σινιάλα στον αύριο. Πολύχρωμη, αδρή, ευτυχία. Continue reading…

Οι σπουδαίοι καλλιτέχνες λείπουν συνήθως σε αέναο ταξίδι για σπουδές. Έτσι κερδίζουν την αθανασία. Κι ο σπουδαίος γλύπτης Γιώργος Λάππας – ασυγκράτητος οδοιπόρος, ταξιδευτής και περιηγητής των ανθρωπίνων τόπων – έφυγε φορτωμένος  το σακίδιο με αυτιά ένα χρόνο τώρα, και δεν σκοπεύει να γυρίσει πίσω στον κόσμο ετούτο. Παραμένει, όμως, μεταξύ μας, στον κόσμο των αισθήσεων. Continue reading…